Beyin dokusunda veya omurilikte başlayan tümörler ve kanserler, merkezi sinir sistemi kanserleri olarak bilinir. Birincil beyin tümörleri, beynin kendi hücrelerinde gelişirken, ikincil beyin tümörleri veya beyin metastazları vücudun başka bir bölgesinde başlar fakat beyne yayılım gösterebilir.
İyi huylu beyin tümörleri, genellikle beynin içinde ya da çevresinde bulunan hücre gruplarında başlar. Yavaş büyürler ve yayılım göstermezler. Buna rağmen tedavi olduktan sonra tekrarlayabilir. Kötü huylu tümörlerde ise daha tehlikeli etkiler görülebilir. Beyin ve omurilik tümörleri hızlı bir şekilde büyüyebilir ve beynin diğer bölgelerine yayılım gösterebilir. Aynı zamanda tedaviden sonra da tekrarlayabilme olasılıkları vardır. Metastatik veya sekonder beyin tümörleri ise vücudun akciğer, meme, kolon veya deri gibi diğer başka organlarında başlar ancak beyne yayılır.
Beyin ve Omurilik Tümörlerinin Türleri Nelerdir?
Beyin ve omurilik tümörleri, genellikle başladıkları yer ve içerdikleri ana hücre tipine göre isimlendirilirler. Glial hücreler, beyin hücrelerinin yaklaşık %90’ını oluştururlar. Birçok glial hücre türü vardır ve beyin ve omurilik tümörleri çoğunlukla bu hücrelerde oluşur.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), beyin tümörlerini hücre tipine, yerleşim yerine, nasıl davrandıklarına ve moleküler özelliklerine göre sınıflandırır. Oluşan tümörler, hızlı büyüme ve yayılım gösterme derecelerine göre sınıflandırılır. Dereceler, derece I’den (iyi huylu veya en az agresif), derece IV’e (kötü huylu ve en agresif) kadar değişir. I ve II dereceli tümörlerin tedavisi ve yönetimi çoğunlukla diğerlerine göre daha kolaydır.
Beyin ve Omurilik Tümörlerinin Belirtileri Nelerdir?
Semptomlar, tümörün nerede oluştuğu ve beynin o bölümünü nasıl etkilediği ile yakından ilişkilidir. Beyin tümörlerinin en yaygın belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
- Ayakta durulduğunda geçen baş ağrısı ya da sabah kalktıktan sonra başlayan baş ağrısı,
- Nöbetler,
- Mide bulantısı ve kusma,
- Görme, işitme ve konuşma sorunları,
- Denge kaybı ve yürüme zorluğu,
- Vücudun bir tarafında zayıflık,
- Vücudun bir tarafında uyuşma,
- Olağandışı uyku hali veya aktivite düzeyinde değişiklik,
- Kişilik veya davranışta olağandışı değişiklikler,
- Düşünme ve hafıza ile ilgili sorunlar.
Omurilik tümörlerinin en yaygın belirtileri ise şu şekilde sıralanır:
- Sırttan kollara veya bacaklara yayılan ağrı,
- Bacaklarda zayıflık,
- Bacaklarda veya gövdede uyuşma,
- Yürümede zorluk çekme,
- Bağırsak (dışkılama) alışkanlıklarında değişiklik veya idrar yapmada zorluk.
Beyin ve Omurilik Tümörlerinde Tanı ve Evreleme Yöntemleri
Beyin veya omurilik tümörlerinin teşhisi amacıyla bir çok tanı testi kullanılır. Sık kullanılan testlerden biri manyetik rezonans görüntülemedir (MRI). Görüntülemede bir tümöre rastlanırsa, bir sonraki adımda operasyon gerekebilir. Bu cerrahi operasyonla birlikte beyinde oluşan tümör hem teşhis (biyopsi ile) hem de tedavi edilebilir. Çünkü kanseri belirlemek ve evrelemek için doku örneklerine ihtiyaç vardır. Bir patolog, doku örneklerini mikroskop altında inceleyerek tümörleri derecelendirir. Beyin ve omurilik tümörü tanısı için şu yöntemlerden faydalanılabilir:
- Fizik Muayene: Doktorunuz genel sağlığınızı değerlendirecek bir fizik muayene yapar. Lenf düğümlerinde şişme olup olmadığı, tansiyon yüksekliği (hipertansiyon) veya ateşin olup olmaması gibi durumlar sorgulanır ve tetkik edilir.
- Görme Alanı Testi: Bir görme kaybı oluşumu, beynin görmeyi etkileyen bölümlerinde bir tümör belirtisi olabilir.
- Nörolojik Test: Beyin, omurilik ve sinir fonksiyonlarını kontrol eden muayene ve bazı nörolojik testler yapılır.
- Gen Testi: Ailenizde beyin tümörü öyküsü varsa, doktorunuz kalıtsal bir sendrom için testler önerebilir.
