Dünya Sağlık Örgütü ishali 24 saatte üçten fazla dışkılama, anne sütü alan bebeklerde her zamankinden daha sık dışkılama olarak tanımlamakta. Yaz aylarında çocuklarda en sık gördüğümüz hastalıklardan olan ishal 6 ay – 5 yaş arası çocukları en fazla etkiler.
En sık neden viral enfeksiyonlar (rota, adeno, nörovirus ) olmakla birlikte bakteri, parazit ve toksinlere bağlıda görülebilir.
Belirtilerin ortaya çıkması için geçen süre 1-6 saatten 2-5 güne kadar uzayabilir. İshalin yanı sıra ateş, mide bulantısı, kusma, karın ağrısı, halsizlik sık görülür. Genellikle 3-7 gün içerinde geçer. Kirli içme suyu tüketimi, havuz ya da deniz suyunun yutulması, kirli su ile yıkanan gıdalar, uygun şartlarda saklanmayan bozulmuş gıdaların tüketilmesi, hasta kişi ile yakın temas sonucu görülür.
Tedavinin temeli sıvı desteği ve beslenmenin sürdürülmesinden oluşuyor.
Çocuk bu dönemde kusma ve ishal sonucu aşırı su, mineral, vitamin ve besin kaybeder. Bu kayıpları alabiliyorsa ağızdan, alamıyorsa damardan serum takarak tedavi edilmesi gerekir.
İshalli Çocuklarda Beslenme Önerileri:
– Anne sütü kesilmemeli, mutlaka devam edilmeli.
– Yaşa uygun, sindirimi kolay ve bağırsak dostu gıdalar tercih edilmeli:
Pirinç lapası, haşlanmış patates, yoğurt, muz, elma püresi.
– Yağlı, baharatlı, şekerli ve lifli gıdalardan kaçınılmalı.
– Gazlı içecekler ve hazır meyve suları verilmemeli.
– Ev yapımı ayran, çorba, komposto gibi sıvı gıdalar desteklenmeli.
– ORS (oral rehidratasyon solüsyonu) evde mutlaka bulundurulmalı.
– Probiyotik kullanılmalı.
– Çinko kullanılmalı. (6 ay üstü çocuklarda 10-20 mg /gün)
– Az ama sık öğünlerle beslenme sağlanmalı.
İshal belirtileri ağırlaşırsa mutlaka doktora başvurulmalıdır.
Acil Durum Belirtileri (Hastaneye Başvuru Gerektirir)
* 6’dan fazla sulu dışkılama/gün,
* Ağız kuruluğu, ağlamada gözyaşı olmaması,
* Şiddetli kusma (ORS tutamama),
* Kanlı ishal,
* Uyuklama, halsizlik, idrar yapmama,
* 38.5°C üstü ateş,
* 2 günden uzun süren şikayetler.
İshallerinden Korunma Yolları:
– El hijyenine özen gösterilmeli (özellikle tuvalet sonrası ve yemek öncesi/sonrası).
– Temiz içme suyu kullanılmalı; kaynatılmış veya ambalajlı su tercih edilmeli.
– Meyve ve sebzeler iyice yıkanmalı.
– Bozulabilecek gıdalar mutlaka buzdolabında saklanmalı.
– Açıkta satılan yiyecek ve içeceklerden uzak durulmalı.
– Biberon ve mama kapları her kullanım sonrası iyice temizlenmeli ve steril edilmeli.
– Bebeklerde Rotavirüs Aşısı mutlaka yaptırılmalı.
ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI UZMANI
UZM. DR. NURSEL ÖZCAN BEÇENE
