tDCS, psikiyatrik hastalıkların tedavisinde kullanılan bir nöromodulasyon yöntemidir. Kafa derisine neredeyse hissedilmeyecek kadar düşük elektrik akımı verilerek sinir hücrelerinin düzenlenmesi amaçlanır. Her bir sinir hücresinin elektrik akımı üreten mikroskobik bir pile benzediği düşünülürse oldukça mantıklı bir tedavi yöntemidir.
Depresyon, anksiyete bozuklukları gibi çeşitli psikiyatrik durumların tedavisinde, inme sonrası beyin hücrelerinin işlevselliğini artırmak için, kronik ağrısı olanlarda, sağlıklı bireylerde bilişsel performansı (dikkat, odaklanma, vs) artırmak için kullanılabilir.
tDCS tekniği girişimsel değildir (ameliyat, anestezi gerektirmez) ve ağrısızdır. Depresyon tedavisinde yaygın kullanılmaya başlanmıştır. Yaygın anksiyete bozukluğu, tinnitus (kulak çınlaması), kronik ağrı, fibromyalji, alkol-sigara bağımlılıklarında, yeme bağımlılığına bağlı kilo vermede olumlu sonuçlar alınmıştır. Özellikle tedaviye dirençli psikiyatrik hastalıklarda ve eşik altı semptomlarda (tanı koyulacak kadar ağır olmayan vakalarda) oldukça umut vadeden bir yöntemdir.
tCDS’nin Diğer Tedavilere Göre Avantajları Nedir?
- Gebelik, emzirme, ilaç yan etkileri gibi ilaç tedavisini engelleyen durumlarda büyük kolaylık sağlar.
- Tek başına ilaç tedavisinin yetersiz geldiği durumlarda ilaç tedavisine eklenebilir.
- İlaç etkileşimi yoktur.
- Ağrısız ve girişimsel olmayan bir tedavi yöntemidir.
- Kısa sürelidir.
- Kişinin anesteziyle uyutulması gerekmez. Sersemlik yapmaz, günlük hayatı aksatmaz.
Nasıl Uygulanır?
Hasta rahat bir koltukta oturur poziyonda bekler. Psikiyatrik şikâyete sebep olduğu düşünülen beyin bölgelerinin üzerindeki kafa derisine 2 adet elektrot konulur. Başa geçirilen bir bone yardımıyla sabitlenir. Minimum 20 dk boyunca akım verilir. İşlem ağrısızdır, genelde hafif bir karıncalanma hissedilir. Tıbbi duruma göre 10 gün veya 20 gün süren seanslar önerilir. İşlem öncesinde akım geçirgenliğini artırmak için elektrotların etrafını saran süngere tuzlu su uygulanır.
İşlem süreci boyunca kişinin günlük işlerini yapmasına engel bir durum yoktur.
Etkisi Ne Zaman Başlar?
Etki başlama zamanı psikiyatrik duruma ve arzulanan tedavi hedefine göre farklılıklar gösterebilir. Bazı çalışmalar ilk seans sonrası etkilerin başladığını söylerken diğerleri birkaç hafta sonra etkilerin çıktığını belirtir.
Genel kanı uygulama esnasında oluşan etkinin en az 10 gün üst üste tekrarlandığında daha kalıcı olduğu yönündedir.
Yan Etkileri Nelerdir?
Uygulama esnasında oluşan kaşınma ve gıdıklanma hissi nadiren baş ağrısı dışında belirgin bir yan etkisi yoktur. tDCS literatüründe (1998-2014) araştırılan 10.000’den fazla denekte tDCS’ye atfedilebilecek hiçbir ciddi yan etki bildirilmemiştir. Özellikle, kalp durması, nöbet veya beyin hasarı bildirilmemiştir. Buna ek olarak, sinir hücresi harabiyetiyle ilişkili bir protein olan serum enolaz için özel testler yapılmış ve önemli bir etki görülmemiştir. Yapısal beyin hasarı kanıtı da saptanmamıştır. Çalışmalar EEG aktivitesinde veya kalp hızı değişkenliğinde önemli bir anormallik bulmamıştır. Bu bilgiler ışığında tdcs’nin oldukça güvenilir olduğu söylenebilir.
Kullanım İzni Var mıdır?
tDCS İngiltere’de Ulusal Sağlık Enstitüsü tarafından önerilen bir tedavi yöntemidir. Bunun yanında Avrupa Birliği ülkelerinde ve Avustralya kullanımı onaylanmıştır.
Kimlere Uygulanmaz?
tDCS kalp pili, kafa içi implantı veya kulak tüpü olanlarda uygulanmaz. Her ne kadar bazı epilepsi türlerinin tedavisinde yararlı olduğunu iddia eden çalışmalar olsa da genel olarak epilepsi hastalarına uygulanması önerilmez.
Psikiyatri Uzmanı
Uzm. Dr. Ali Barlas KOÇAK
