Binlerce yıldır var olan bir mikroptur. Enfekte kişilerin öksürmesi, hapşırması ve konuşması ile bulaşır. Etkeni bir basildir ve solunum yoluyla geçer. Genetik olarak geçmez. Enfekte olan her kişide mutlaka hastalık gelişmez. Basiller genelde akciğerde hastalık yapar. Ayrıca akciğer zarı, lenf bezi, beyin zarı, böbrekler, omurga gibi diğer organlarda da hastalık yaparlar. Bu hastalık önlenebilen ve tedavi ile iyileşebilen bir hastalıktır. Tedavi edilmezse ölümle sonuçlanır. Bulaşma açısından en riskli kişiler hastayla uzun süre aynı ortamda bulunan aile bireyleri ve yakın çalışma arkadaşlarıdır. Verem mikrobu güneş görmeyen ortamlarda uzun süre canlı kalır. Genellikle vücut direncini düşüren hastalıklar (şeker, kronik böbrek yetmezliği, kanser, AIDS, organ nakli gibi ) bebekler ve çocuklar, yaşlılar, düşük vücut ağırlığı, uzun süre bağışıklık baskılayıcı ilaç kullananlarda risk daha yüksektir. Dünyada bütün kıtalarda ve ülkelerde tüberküloz vardır. DSÖ 2013 yılında 9 milyon yeni tüberküloz hastası olduğunu belirtmiştir. Bunların 1,5 milyonu vefat etmiştir. Türkiye’de 2013 yılında 13,409 verem hastasına tanı konuşmuştur. Tüberküloz genellikler akciğerde ortaya çıkar.
Belirtileri:
- 2-3 haftadan uzun süren ve tedaviye cevap vermeyen öksürük
- Balgam çıkarma
- Ateş, gece terlemesi
- Balgamda kan görülmesi
- Kilo kaybı, iştahsızlık
- Yorgunluk, halsizlik
- Nefes darlığı
- Göğüs ve sırt arısı
Akciğer dışı verem hastalığı olanlarda o organa ait belirtiler olabilir. Örneğin; Lenf bezi tüberkülozunda hastalığın olduğu lenf bezinin büyümesi, böbrek tüberkülozunda idrarda kan görülmesi, kemik tüberkülozunda kemikte şiddetli ağrı gibi…
Tanı balgamda verem mikrobun gösterilmesi ile konulur. Akciğer film ve tomografi bulguları hastalıktan şüphelenmeyi sağlar. Alınan balgam laboratuvarda incelenir. Balgamda basilin görünmesi ya da kültürde basilin üremesi ile tanı kesinleşir. Tedavisi verem savaş dispanseri tarafından düzenlenir. Tedavide en az 4 ilaç kullanılmalıdır. Toplam tedavi süresi en ez 6 aydır. Her hastanın mutlaka yatışı gerekmez. İlgili hekim tarafından verilen ilaçların düzenli ve aksatılmadan alınmasıyla tamamen iyileşme sağlanabilir. Hastalara dengeli beslenme önerilir. Aile taraması yapılır. Bunun için akciğer grafisi ve PPD testi yapılır. Uygun tedaviye başladıktan 2 hafta sonra bulaşıcılık kaybolur. İlaçlar düzenli kullanılmazsa hızla direnç gelişir ve tedavi zorlaşır. İyileşen hastalar tedavi bittikten 3, 6, 12, 24. ayda kontrolü gerekir. Verem hastası ile aynı evi paylaşan ve mikroba maruz kalan kişilere ‘’temaslı’’ denir. Temaslılarda verem görülme oranı yüksektir. PPD testi yapılır. Gerek görülürse koruyucu tedavi başlanır. Temaslılar 2 yıl süre ile belli aralıklarla kontrole çağırılır. Gebelikte tüberküloz oluştuysa tedavisi yapılabilir ve streptomisin hariç diğer ilaçlar güvenlidir. Emziren annelerde de ilaçlar güvenlidir. Erken teşhis ve etkili tedavi önemlidir. Bulaştırıcı dönemde maske kullanılmalıdır. Bulunduğu ortam sık havalandırılmalıdır. Çalışıyorsa istirahat verilmelidir. Tüberküloz ilaç tedavisi ile iyileşebilen bir hastalıktır.
