Erkeklerde kısırlık (infertilite) durumuna yol açan önemli sebeplerden biri varikoseldir. Varikoselin şiddeti ve süresine göre testis hasarı artabilmektedir. Dolayısıyla varikosel ne kadar erken tedavi edilirse testis hasarından korunma düzeyide o kadar artacaktır. Bu hastalığın önemli bir özelliği ameliyatla tedavi edilebilir olmasıdır.
Varikosel Nedir
Varikosel testisin toplar damarlarının yetmezliği sonucu oluşan damar genişlemesidir. Bacaklarda görülen “varis” hastalığının aynısıdır. Sıklıkla sol tarafta görülür (%80 sol, %10 sağ ve %10 çift taraflı). Varikoselde sperm sayısı düşer, sperm kalitesi azalır ve sonuçta infertilite (kısırlık) oluşur. Sıklıkla gençlerde görülür, ancak çocuklarda da seyrek olmakla birlikte (%1) görülebilir. 13-15 yaş arası erkek çocuklarda %15 oranında görülür. 17-18 yaş altı görülen varikosel vakalarında sperm yapımı tam olgunlaşmadığından sperm tahlili yaptırmaya gerek yoktur. Ameliyat kararı için muayene yeterlidir. Çocukluk çağında yapılan ameliyatlar sonrası eğer testiste küçülme varsa zamanla testis normal boyutuna gelir, ama erişkin testislerinde küçülme ameliyat sonrası normal haline gelmez.
Varikoselin nedeni tam olarak bilinmemektedir, bu konuda çeşitli teoriler (damarların anatomik yapısı, kapakçık yetmezliği, genetik eğilim gibi) vardır.
Ayakta uzun süre iş yapanlarda, bacaklarında varis olanlarda, birinci derece akrabalarda varikosel olan kişilerde varikosel görülme riski artabilir.
Varikosel tedavi edilmezse kısırlık, cinsel fonskiyonlarda bozulma, testiste küçülme, erken boşalma gibi durumlara yol açabilir.
Varikosel Belirtileri Nelerdir?
Varikosel teşhisi çoğunlukla evlenip belli bir süre çocuk sahibi olunamadığında ve araştırma için doktora başvurulduğunda tespit edilir, yani hiç belirti vermeyebilir. Bunun dışında torbalarda şişlik ve/veya dolgunluk hissi ve nadiren ağrı şikayeti olabilir.
Üroloji uzmanı muayene ve çeşitli testler/görüntüleme yöntemleri ile varikosel teşhisi koyduktan sonra her varikosel hastasının ameliyat olması gerekmez.
Şu durumlarda varikosel ameliyatı gerekir:
- İnfertilite (kısırlık) ve sperm tahlilinde (spermogram) bozulma varsa bu durumlarda mutlaka ameliyat gerekir
- Testis atrofisi (testis boyutlarında küçülme) ve testis kıvamında yumuşama varsa
- Ultrasonografide ven çapı 2.6 mm ve üzerinde ise
- Muayenede belirgin varikosel varsa (Grade 2 ve 3)
- Ağrı varsa (özellikle uzun süre ayakta duranlarda kasıklarda ağrılar görülebilir)
Varikosel Ameliyatı
Ameliyat genel anestezi dediğimiz tamamen uyuma ve spinal anestezi dediğimiz belden iğne yapılıp belden aşağı bölgenin uyuşturulması ile yapılabilmektedir. Ameliyat süresi varikoselin tek yada çift taraflı olması ve damar sayısına göre değişkenlik gösterebilmektedir. Hastalar aynı gün yada bir gece kalıp ertesi gün taburcu olabilmektedir.
Ameliyat tekniği olarak en ideal yöntem mikroskop kullanılarak yapılan “mikrocerrahi” yöntemidir. Bunun dışında mikroskop kullanılmadan yapılabilir. Ancak mikrocerrahiye göre başarı oranı düşük ve komlikasyon riski yüksek olabilmektedir.
Laparoskopik ve robotik cerrahi yöntemlerde vardır ancak yaygın kullanılan yöntemler değildir. Birde perkütan embolizasyon denilen yöntem vardır. Bu yöntemde amaç damara sklerozan madde enjeksiyonu yaparak damarın kapanmasını sağlamaktır ancak nüks (tekrarlama) oranı çok yüksek olduğu için bu yöntem günümüzde terk edilmiştir.
Varikosel Tedavisinde Mikrocerrahinin Avantajları Nelerdir?
Günümüzde varikosel tedavisinde mikrocerrahi yöntemi “altın standart” bir yöntem olarak kabul edilmektedir. Mikrocerrahi ile varikosel ameliyatının avantajları şunlardır;
- Çocuk sahibi olma oranı yüksektir
- Sperm parametrelerinde düzelme oranı yüksektir
- Nüks oranı son derece düşüktür
- Hidrosel oluşumu oldukça düşüktür
- Testis atrofisi gelişmesi son derece seyrektir
Varikosel Tedavisinde Mikrocerrahinin Avantajları Nelerdir?
Günümüzde varikosel tedavisinde mikrocerrahi yöntemi “altın standart” bir yöntem olarak kabul edilmektedir. Mikrocerrahi ile varikosel ameliyatının avantajları şunlardır;
- Çocuk sahibi olma oranı yüksektir
- Sperm parametrelerinde düzelme oranı yüksektir
- Nüks oranı son derece düşüktür
- Hidrosel oluşumu oldukça düşüktür
- Testis atrofisi gelişmesi son derece seyrektir
Vari̇kosel Ameli̇yatinin Kompli̇kasyonlari Nelerdi̇r?
Varikosel ameliyatı çok ağır bir ameliyat değildir, ancak özelliği olan bir mikrocerrahi ameliyatıdır. Dikkatli ve tecrübeli ellerde komplikasyonlar yok denecek kadar azdır. Her ameliyatta olduğu gibi varikosel ameliyatına bağlı olarak ta bazı olumsuzluklar (komplikasyonlar) görülebilir. Bu komplikasyonları şu şekilde sıralayabiliriz:
- Hidrosel (testisi çevreleyen zarlar içinde sıvı toplanması)
- Nüks (varikoselin tekrarlaması)
- İnfeksiyon
- Testisin atar damarlarının (arter) zarar görmesi ve sonuçta testis atrofisi (küçülme)
Ameli̇yat Sonrasi Nelere Di̇kkat Edi̇lmeli̇di̇r?
Hastalar ameliyattan 1 hafta sonra normal günlük hayatlarına dönerler. 3-4 hafta ağır işlerde çalışmamaları, rahat kıyafet giyinmeleri, ağır kaldırmamaları, ağır spor yapmamaları uygun olur.
Vari̇kosel Ameli̇yati Sonrasi Taki̇p Nasil Olur?
Ameliyattan sonra en erken 3. ayda sperm testi yaptırmak gerekir. En iyi düzelme 6. ayda ortaya çıkar, 9-12. aylarda daha iyi sonuçlar alınır. Genel olarak varikosel ameliyatlarından sonra ortalama %60-75 oranında sperm testinde düzelme olur. Eğer hastalar eşi normal olduğu halde hala çocuk sahibi olamıyorlarsa ve sperm değerlerinde düzelme olmuyorsa ek tedaviler başlanmalı veya özellikle kadın yaşı ileri ise fazla zaman kaybetmeden tüp bebek merkezlerine yönlendirilmelidirler.
Vari̇kosel Ameli̇yati Sonrasi Genel Öneri̇ler Nelerdi̇r?
Mikrocerrahi yöntemle varikosel ameliyatı sonrası başarı oranı çok yüksektir. Hastalar ameliyat sonrası aşağıdaki hususlara dikkat ederlerse sperm değerlerinde düzelme ve gebe kalma oranı daha yüksek olabilmektedir;
- Alkol ve sigara alımını kesmek
- Kilosu olan hastaların ideal kilolarına gelmeleri
- Düzenli spor yapmaları
- Sağlıklı ve dengeli beslenmeleri
- Doktorun vereceği ek destek tedavilerini (gerekirse) kullanmaları
Sonuç olarak: Varikosel zamanında ve uygun bir şekilde tedavi edilirse büyük oranda tedavi edilebilir bir hastalıktır. Varikoselin günümüzde “altın standart” tedavi yöntemi mikrocerrahi ameliyatıdır. Mikrocerrahi tedavi ile hastalar çocuk sahibi olabilir, ilerde olması muhtemel olumsuz etkiler önlenmiş olur.
Şikayet halinde Üroloji uzmanına başvurabilirsiniz.
