Uyku apnesi nedir?
Uyku apnesi, solunumun uyku esnasında ani ve tekrarlayıcı bir şekilde en az 10 saniye durduğu ve veya yavaşladığı ciddi bir uyku bozukluğudur. Nefesin kesilmesi ile oluşan oksijen eksikliği hayati tehlikenin oluşmaması adına bir refleks olarak uyanmaya neden olabilir Bu refleks kişinin hayatta kalmasına olanak tanır ancak uyku döngüsünü kesintiye uğratabilir. Bu durum sağlıklı uykunun engellenmesine ve kalbe stres binmesine sebebiyet verebilir. Ayrıca potansiyel olarak birtakım ölümcül problemlerin oluşmasına katkıda bulunabilir.
Uyku esnasında nefes almanın kesilmesi hava yollarının tıkanmasından veya beynin nefes alıp verme merkezini doğru şekilde yönetememesinden kaynaklanabilir.
Uyku apnesi belirtileri nelerdir?
- Yüksek sesli horlama
- Nefes darlığı: Gün içinde Nefesin kesilmesi,birkaç nefes alma sonrası derin nefes alma gereksinimi duyma gibi his yaşanabilir.
- Uyurken tekrar tekrar uyanmak: Bireyler genellikle neden uyandıklarını anlamayabilir. Ancak nefes kesilmesi durumunda sıklıkla uyku kesintiye uğrayabilir.
- Yorgunluk ve bitkinlik: Kişiler sabah uyandığında kendini aşırı yorgun ve bitkin hissedebilir.
- Gündüz uykululuğu: Uyku döngüsünün bozulması uykusuzluğa yol açtığından gündüz aşırı uykululuğa,uyku isteği hissetmeye neden olabilir.
- Ruh hali değişiklikleri:En belirgin özellikleri anksiyete ve depresyon olabilir.
- Gece terlemesi,
- Uyanırken baş ağrısı,
- Cinsel işlev bozukluğu,
- Konsantrasyon sorunları,dikkat eksikliği(Örn.;araç kullanırken uyuyakalma,tv izlerken ve veya kitap okurken kolayca uykunun gelmesi…)
- Kalp ritim bozukluğu,Kontrol altına alınamayan yüksek tansiyon,Kalp büyümesi,Kalp krizi riskinin artması
- İnme
- Kontrol edilemeyen şişmanlama
- Uykuda ani ölüm***
Uyku apnesinin nedenleri obstrüktif(tıkayıcı) ve santral(sinir sistemi ile ilgili)l olmasına göre farklılık gösterir.
Obstrüktif uyku apnesi boğazın arka kısmındaki kasların gevşemesi sonucunda oluşur. Bu kasların temel fonksiyonu yumuşak damağın, küçük dilin ve bademciklerin desteklenerek havayolu açıklığını sağlamaktır. Kilolu olmak, erkek cinsiyet, kalın ve kısa boyunlu olmak, dar hava yollarına sahip olmak, uyku hapı ya da sakinleştirici ilaç kullanımı, alkol ve sigara kullanımı, çeşitli nedenlerle burnun tıkalı olması ve kalıtsal olarak uyku apnesine yatkınlık bulunması, obstrüktif uyku apnesi nedenleri arasında değerlendirilir.
Santral uyku apnesi beyinden solunum ile ilgili kaslara gönderilen sinyallerin doğru şekilde iletilememesi sonucu meydana gelir. Kısa bir süreliğine kişinin solunum fonksiyonlarının çalışmadığı bu apne formunda kişiler nefes açlığı ile uykularından uyanırlar. Santral uyku apnesi nedenlerinde ise beyin dokusu enfeksiyonu, beyin felci, beyin sapı problemleri, kalp hastalıkları ve narkotik ağrı kesici ilaçların kullanımı gibi çeşitli faktörler yer alır.
Uyku apnesi tanısı nasıl konulur?
Hastalığa kesin tanı koyabilmek için polisomnografi adı verilen uyku analizi testi yapılması şarttır. Bu test solunum durma süresi ve sayısını ölçer. Ek olarak kalp ritmi, kan oksijen yüzdesi, horlama sesinin şiddeti gibi bilgiler de verebilir. Polisomnografi yöntemi ile birçok organ sisteminin akvitesi değerlendirilir:
Uyku apnesi tedavisi nasıldır?
Uyku apnesi tedavisi 3 basamakta incelenir;
- Yaşam tarzı değişiklikleri
- Pozitif basınçlı havayolu tedavisi
- Cerrahi tedavi
Uyku Apnesinde Pozitif Basınçlı Havayolu Tedavisi
İlk gece yatışında uyku apnesi tanısı alan hasta ikinci gece tedavi amaçlı yatırılır.En etkili tedavi yöntemidir. PAP denilen hastanın üst havayollarına pozitif hava basıncı veren uyku apnesi cihazı kullanılmaktadır. Bu cihazlar uyku esnasında üst hava yollarını devamlı açık tutarak apneyi engeller. Cihaz, silikon bir hava maskesi vasıtasıyla kullanılır. PAP, yetişkin uyku apnesinde belirtilerin tama yakın düzelmesini sağlar ve en etkili tedavi yöntemidir. Çoğu hasta zaman içerisinde maskenin boyutunu ve lastiklerini kişisel tecrübelerine göre düzenleyerek cihaza kolayca adapte olur. Gece boyunca hastanın apne ve horlamalarını kontrol altına alan en uygun cihaz hastaya önerilir.
Göğüs Hastalıkları Uzmanı
Uzm. Dr. Sabri GÖZÜM
